Yıl 1975, Türkiye televizyonlarının ilk yerli dizisi Aşk-ı Memnu ekrana gelmeye başladı. Entrikalı hikayenin akla kazınan bir tarafı da acı ve aşk eşlik eden notalardı. Yalçın Tura tarafından bestelenen bu müzikler televizyon tarihi için milat oldu. İkinci bir viraj da 1990’lı yıllarda alındı.
Yeni Türkü’nün başı çektiği bu sarsıntılı dönüşte Süper Baba ile yepyeni bir endüstri oluşuyordu. Ferhunde Hanımlar ile dizi izleyicisinin gönül telini titreten Yeni Türkü bu kez enstrümanlarının tellerine Süper Baba için vuruyordu. Aria imzası 90’lı yıllarda şimdilerin efsane olarak anılan dizilerinin jeneriklerine yazılırken asıl silinmeyen imza kuşkusuz aklımıza kazınan şarkıları oldu. O yıllarda yapımcılar dillere dolanan dizi müziklerini albümlerde toplamaya başladı ve aynı yıllar Türkiye’de dizi müziklerinin ilk kez piyasaya çıktığı zamanlar olarak takvimlerde işaretlendi.
Aile sıcaklığının hissedildiği Baba Evi, Mahallenin Muhtarları, Süper Baba gibi diziler nostaljik anlatıları ile herkesi hafızasında yer ederken, bu dizilerin her birinin müziği de kulağımızı doldurdu. Dizi müzikleri dediğimiz zaman akla ilk gelen isimlerin kısa kısa isimlerini aşağıda paylaşacağım ancak önce yaptığım küçük bir araştırma sonucunda şimdiye kadar bu konuda yazılan makale ve kitaplardan çıkardığım ufak notlara değinmek istiyorum. Araştırmalar gösteriyor ki dizi müzikleri dizilerin seyirci tarafından sevilip tutulmasında büyük rol oynuyor.
Dizi Müzikleri Müzik Sektöründe Önemli Paya Sahip
Araştırmaya göre dizi müziklerinin müzik piyasasında aldığı pay ortalama sektörün yüzde beşi kadar. Bu 2008 yılında İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası’nın (İSMMMO) yaptığı “Dizi ekonomisi” araştırmasının sonuçlarına göre belirlenen bir pay. Bugünü düşünürsek payın bu orandan daha yüksek olduğunu tahmin etmek zor değil. Dizi müziklerinin yalnız dizilerin başarısında rol oynadığını söylemek ise çok yüzeysel bir çıkarım olacaktır, dizi müziklerinin dizi yayından kalktıktan sonra bile satılması, dinlenmesi ve indirilmesi yapımcıları da memnun ediyor ve dizi başarısının da ötesinde kendi başarı hikayesini kaleme alıyor. Bu müziklerin cep telefonu melodisi olarak kullanıldığını da hatırlatarak dizi müziklerinin ekonomide düşünüldüğünden daha uzun kolları olduğunu belirtmekte fayda görüyorum.
Dizilerde Kullanılan Müziklerin İzleme Oranına Etkisi
‘Dizilerde kullanılan müziklerin izleme oranına etkisi’ adlı araştırma ise bizi ilginç bir gerçekle daha yüzleştiriyor. 962 öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilen araştırmaya göre katılımcıların yüzde 76.8’i müzikten etkilendikten sonra diziyi izleme kararı alıyor. Konuda yapılan akademik çalışmalarda yer alan ve altı çizilmesi gereken bir konu da tematik müziklerin yanı sıra dizinin ön ve arka jenerik müziklerinin dizi başarısında ekstra önemli olduğu. Sadi Konuralp’in analizine göre dizinin hızlı temposu içinde kaybolup giden müzikler jenerik alanlarda daha çok dikkat çekiyor ve dizinin de değerini artırıyor.
Diziler Bitse de Müzikleri Hafızalarda
‘Dizilerde kullanılan müziklerin izleme oranına etkisi’ adlı araştırmaya göre gündemde olmamalarına karşın en çok hatırlanan dizi müzikleri ise şöyle: ‘Süper Baba’, ‘İkinci Bahar’, ‘Kurtlar Vadisi’, ‘Aliye’, ‘Bir İstanbul Masalı’, ‘Zerda’, ‘Deli Yürek’.
Peki, Bu İşten Kimler Para Kazanıyor?
2007 yılında TurkishTime’ın yaptığı araştırmanın sonuçlarına göre Türkiye’de müzik endüstrisinde toplam satış üzerinden alınan pay yüzde 15’i buluyor. Albümden kazanılan para kanal, plak şirketi, sanatçı ve yapımcı arasında bölüşülüyor.
Her ne kadar Zeki Demirkubuz açıklamalarında filmlerinde müzik kullanmamayı tercih ettiğini, müziğin filmin eksiklerini kapatmak için bir enstrüman olarak gördüğünü belirtse de müziğin dramatik etkiyi artırmak için önemli bir faktör olduğu su götürmez bir gerçek.
Diziler Uzadı, Uzadıkça Kliplendi
Dizilere müzik yapan müzisyenlerin de bir yönetmen gibi ince işçilikle hazırladığı besteler kimi zaman izlenme oranları düşen bir diziyi yeniden gündeme oturtabiliyor veya popülerliğini çoktan kaybetmiş bir şarkı diziler sayesinde yeniden dillere düşebiliyor. Ancak yalnızca müziklerin dizileri ayakta tuttuğunu söylemek de fazla iddialı olur, zira 90 dakika müzik çalınamayacağı gibi uzun diziler içinde 90 dakika da bakışarak geçirilemiyor. Bu nedenle her dizi biraz klip tadında bölümlerle her hafta arşivlerde yerini alıyor.
Dizilerin Gizli Kahramanları Kimler?
Dizilerde müziklere imza atan pek çok müzisyenle yapılan söyleşiyi incelediğimde de ilginç vurgular dikkatimi çekti. Cengiz Onural’ın açıklamalarında müzik sektörünün girdiği kriz sebebiyle işsiz kalan pek çok müzisyenin diziler sayesinde ayakta kalabildiği vurgusu özellikle dikkat çekiciydi. Birçok değerli müzisyenin dizi sektörüne adım atması sektörde de çıtayı epeyce yükseltmiş Onural’a göre…
Çıtanın yükseldiği gerçeğini vurgularken sektörde adından sıkça söz ettiren müzisyenleri de anmak istiyorum. (Özenle hazırlanmış detaylı bir dosyada demeç almak istediğim isimler olan bu kişilerin adlarını paylaşırken yaptıkları dizi müziklerine göz gezdirmenizi tavsiye ediyorum.) Dizi müziklerine imza atan isimlerin arşivlendiği herhangi bir çalışma bulamadığım notunu da düşerken aklıma gelen ilk isimler şöyle: Toygar Işıklı, Cenk Erdoğan, Cengiz Onural, Bora Ebeoğlu, Alp Yenier, Tolga Çebi, Fırat Yükselir, Kıraç, Aytekin Ataş, Nail Yurtsever, Ali Otyam.
Gizem Merve Kaboğlu
gizemkaboglu@gmail.com
twitter.com/gizemkaboglu
